Excursieschuur
Opening van de excursieschuur en fietspad.
Juni 1977
„Onze commissaris en zijn vrouw zijn in een goede conditie". Dat concludeerde burgemeester H.P. Everwijn van Westerschouwen woensdagmiddag nadat de commissaris van de Koningin dr. C. Boertien met zijn echtgenote in hoog tempo het nieuwe fietspad in de Westenschouwense bossen al fietsende had geïnspecteerd. Dit fietspad van vier en een halve kilometer lang, glooiend, voert door het mooiste deel van het bos. De fietsen stonden voor de genodigden klaar in de buurt van het pompstation, waar bij de voorlichtingsbus van staatsbosbeheer de gasten werden verwelkomd door ir. L. Eelkema, hoofdingenieur-directeur voor de landinrichting. Het gezelschap besteeg de fietsen, stapte even later weer af bij de afsluitpaal aan het begin van het nieuwe fietspad. Daar noemde dr. Boertien de kop van Schouwen een van de mooiste gebieden van Europa. En daar hij toch allang van plan was daar weer eens te gaan kijken, had hij geen moeite om 'Ja' te zeggen op de uitnodiging om het fietspad al fietsende te komen openen. De heer Boertien noemde het pad een symbool van de uitstekende samenwerking tussen provincie en Staatsbosbeheer, tot stand gekomen met rijksgelden en in dienst van de recreatie in een prachtig natuurgebied. Hij wees er verder op, dat deze dag ook de excursieschuur bij de boswachterij zou worden geopend, waarna hij de paal voor het pad weghaalde en het gezelschap de tocht kon beginnen. Die tocht eindigde bij de nieuwe excursieschuur, een houten gebouw in de Zeeuwse kleuren beschilderd, dat gebruikt zal worden als punt van samenkomst, bijvoorbeeld om inleidingen en voorlichting te geven aan het begin van een excursie. Ir. Eelkema noemde het fietspad een beleving voor de toeristen, maar hij zei te geloven, dat het pas rendement op zal gaan leveren wanneer de plaatselijke bevolking er druk gebruik van zal maken en zo de wisselingen van de seizoenen en weersomstandigheden in het bos kan meebeleven. Hij dankte de commissaris van de koningin het openen van het bos. „Ik hoop, dat u zich bij tijden ervan bewust bent geweest, dat je gelukkig kunt zijn terwijl je door de bomen het bos niet meer ziet”, aldus de heer Eelkema, die de heer Boertien als herinnering aan deze dag enkele ingelijste prenten van bomen overhandigde. Intussen is de excursieschuur al bewoond en tijdens deze plechtigheid vloog er dan ook een merel in en uit, die in een hoekje onder de balken jongen heeft. De heer Eelkema dankte allen, die aan het tot stand komen van pad en schuur hebben meegewerkt in het bijzonder ook het ministerie van sociale zaken, dat er voor zorgde dat het project met DACW-subsidie (dienst aanvullende civieltechnische werken) kon worden bekostigd. Hij droeg hierna pad en schuur over aan de houtvester en hij wees erop, dat het bos van Westenschouwen het gezondste duinbos is tussen Calais en Jutland.
Dit was de dag van de opening mede van de excursieschuur waarvan men toen nog niet wist dat deze een zo belangrijke factor zou gaan worden in Westenschouwen.
Als woordje vooraf dient allereerst vermeld te worden dat er in de jaren '60 op de fundering van een bunker een werkschuur was gebouwd, deze schuur was in gebruik voor de werklui en bosbouwers om hun gereedschappen in op te slaan. Deze is gesloopt om de nieuwe excursieschuur op te bouwen. De gereedschappen zijn toen verhuisd naar de, wat nu genoemd wordt, juttershut. Vanaf het eerste moment begon men met educatie, rondleidingen, demonstraties en tentoonstellingen. In het begin waren er tijdens vakantieperiodes vaak diverse scoutinggroepen die er overnachten voor één nacht of ‘n aantal dagen, na gelang wat de missie van het verblijf was. De scouts of padvinders deden dan hun eigen ding in het bos, na wat uitleg op zoek naar wat gezocht moest worden waarna er bij samenkomst stammen en takken met touw werden samengeknoopt om zich ook daar in te bekwamen. Daaruit kwamen dan de bezienswaardigheden tevoorschijn zoals en heuse tipi-tent, brandcard, touwladders, vlotten en wat al niet meer. Ook waren er al een aantal wandelroutes die je vanaf de schuur kon starten. Na het tegelpad waren de ‘Rode-’ en de ‘Witte-route’, eind 60'er jaren, de eerste twee samen met het ruiterpad. Later volgde daarop de ‘Groene-route’ welke men maar in een bepaalde tijd van het jaar mocht en mag lopen omdat deze door het beschermde gebied van de ‘Meeuwenduinen’ gaat. Later kwam daar de ‘Gele-route’ nog bij. De schuur voldeed al snel niet meer aan het doel en werd in 1979 al snel aangepast waarna de ruimte nog effectiever gebruikt kon worden. Om de recreanten en bezoekers betere voorlichting te kunnen geven kwam er een heel plan, ‘Plan Voorlichting en Educatie’ onder opstelster en begeleidster Rian Bougie. Nog betere en uitgebreidere info ging men verstrekken dmv folders, brochures, wegbewijzering en informatieborden.
Er werd mee gedaan aan de jaarlijkse evenementen zoals oa ‘Bos en natuur’ en ‘Ontdek de natuur’, waar jaarlijks per evenement tussen zondag en woensdagavond zo’n 1800 natuurliefhebbers op af kwamen. De deelnemers werden in de excursieschuur, nabij de hoofdingang, ontvangen met een dia- en klankbeeld. Vervolgens konden ze, voorzien van informatiemateriaal, een aantrekkelijke route door het bos- en duingebied ondernemen. De wandeling voerde naar controlepunten. Deze bestonden uit borden met een tekst over het natuurgebeuren rondom. Ook werden tijden die dagen her en der demonstraties gegeven zoals in het kader van de jaarlijkse uitdunning, een bijzondere attractie bij deze activiteiten met motorzagen en bijlen, vormden de fjorden-paarden. De paardenkrachten werden aangewend voor het wegslepen van de omgezaagde bomen die vervolgens werden geschild en in stukken van bepaalde lengte gezaagd. Ook wordt vanaf 1992 het ‘MEC’ (Milieu Educatief Centrum) geïnstalleerd.
Zo kwam ook het moment dat de schuur wederom aan vervanging toe was. 1997, de nieuwe schuur, althans de verbouwde werd in mei dat jaar officieel heropend. Er was extra ruimte gemaakt waar o.a. ook bepaalde doelgroepen gebruik van konden gaan maken en tevens nog uitgebreider kennis konden maken met het werk van Staatsbosbeheer. Er kwam een balie bij de ingang, daar achter men in een grotere ruimte kwam waar inmiddels vitrines en panelen met info over meerdere natuurgebieden waaronder ook de Westhoek en Vroonplassen waren aangebracht. Oude en moderne bosbouw gereedschappen konden worden vertoond. Er werd ook een hoekje ingericht waar men beelden via scherm en video kon kijken. In 1999 vierde staatsbosbeheer haar 100ste verjaardag, reden genoeg om daar ‘De Boswachterij’ en m.n. de excursieschuur ook bij te betrekken. Bos moet je zien, ruiken en ervaren, vindt Staatsbosbeheer.
Daarom vierde deze organisatie tweede paasdag haar honderdjarig bestaan met een landelijke familiedoedag op Westenschouwen waar demonstraties en activiteiten waren. Ruim 3500 bezoekers kwamen erop af. Wie wilde, kon gebruik maken van een speciaal trammetje dat tussen de parkeerterreinen en de hoofdingang van de boswachterij pendelde. Direct bij de ingang stond een boswachter paraat om de bezoekers te verwelkomen en van programma en routeschema te voorzien. Leerlingen van het ROC Zeeland hadden de hele dag hun handen vol aan het schminken van kindertoetjes. De excursieschuur deed vooral dienst als informatiebalie en als vertrekpunt voor excursies, die onder leiding van een boswachter werden gemaakt. De diapresentatie over het werk van Staatsbosbeheer was ook het bekijken waard, maar buiten was er nog zoveel meer te zien.
Zoals de ontwikkeling van bosbouwactitiviteiten. Paarden en tractoren sleepten hout het bos uit. Verder was de moderne manier van kappen en bewerken met houtversnipperaar en stobbenfrees te bekijken. Presentatiestands waren er van de strandhulpdienst, de Nederlandse Vereniging voor Natuurtoezicht. Delta Reddingshondenbrigade, Groen College Goes en de gemeente. Wandelend langs de rode route door de Boswachterij kwamen de bezoekers ook een klompenmaker tegen. Hij had veel bekijks bij het vaardig uithollen van het houten schoeisel. De imker leerde zijn gehoor dat na een bijensteek de angel direct uit de huid moet worden gedrukt en de geïrriteerde huid met een blad van het plantje weegbree moet worden ingewreven. De leden van Atletiekvereniging Delta Sport waren niet zo blij met de achteraf gelegen plek die hen was toegewezen. Toch waren er nog aardig wat sportieve passanten die zich waagden aan een prestatieloop van zestienhonderd meter. Lang blijven hangen in de steel van een bijl bleek niet mee te vallen. Op tal van manieren werd getoond dat er met hout heel veel kan worden gedaan. Mooie stoeltjes en vogelnestjes maken bijvoorbeeld. Of een kampvuurtje stoken en daar brood boven roosteren.
Medio 2006 werd de schuur wederom opgeknapt en er kwam een extra expositieruimte bij. Deze kwam in het voormalige opzichterskantoortje aan de overzijde van de schuur. Als expositie vindt men daar een diversiteit aan opgezette stranddieren. Vliegend, lopend, kruipend, maakt niet uit, alles was op en bij het strand te vinden is is daar te zien. Ook werd er een speeltuintje aangelegd naast de schuur alsmede de inmiddels aangelegde picknick plaatsen rondom de schuur werden opgefrist. Dan kwam 2013, men was begonnen met het aanleggen van het klimbos, een ecologisch ‘speelpark’ waarbij de bestaande bomen zijn gebruikt om de hindernissen aan vast te maken maar waar deze niet onder te lijden hebben.
Inmiddels is het klimbos uitgebreid en is de excursieschuur ingenomen door de catering van het klimbos. Natuur educatie loopt tegenwoordig via zoveel andere wegen dat men tot dit besluit is overgegaan en brengt dit gedeelte wat meer geld in het laatje. In 2017 is er naast het opzichterskantoortje ook een kabouterbos opgetrokken. Een speurhoekje voor de allerkleinste onder ons.
We beschrijven nu dus zo maar even 40 jaar excursieschuur. Wat begonnen is als een plek voor die enkele passant of natuurliefhebber is uitgegroeid tot een status die wijd en zijd bekend is, waar veel gebruik van wordt gemaakt en die zeker nog enkele malen aan verbouwing of vernieuwing zal worden onderworpen.
